maandag 8 oktober 2012

"Yeah, Leo"




In de titelsong van zijn laatste cd, Tempest, beschrijft Bob Dylan in bijna veertien minuten de ondergang van de Titanic. Een aantal passagiers wordt bij naam genoemd: Wellington, mister Astor, Calvin, Blake, Wilson, Davey, Jim Dandy en Leo. De passagierslijsten bevatten inderdaad de naam van Astor, een schatrijke Amerikaan, maar de andere namen lijken verzonnen. Op internet speculeren Dylanologen over de herkomst en de betekenis van de andere namen, vooral over de naam Leo. Velen menen dat dit een verwijzing is naar Leonardo Dicaprio.

Een maand voor de verschijning van Tempest voorspelt een muzieksite zelfs dat het titelnummer helemaal over Leonardo Dicaprio zal gaan. In een interview met Rolling Stone zou Dylan dit namelijk zelf hebben onthuld. Dit blijkt echter niet te kloppen. In de eerste plaats omdat Dylan in dit interview alleen zegt dat de song zonder Dicaprio of de film anders zou hebben geklonken. Letterlijk zegt hij:

"Yeah, Leo, I don't think the song would be the same without him. Or the movie."
In de tweede plaats wordt Leo slechts in twee van de vijfenveertig coupletten genoemd. Hij is maar een van "the good, the bad, the rich, the poor, the loveliest and the best" die de ramp niet overleefden.

Verwijst Dylan echt naar de acteur Leonardo Dicaprio? Om dit na te gaan is het nodig precies te kijken wat in de tekst staat. In het zevende en achtste couplet wordt Leo voor het eerst genoemd. Dit is een duidelijke verwijzing naar de filmscène waarin Jack (Leonardo Dicaprio) Rose (Kate Winslet) natekent en hopeloos verliefd op haar wordt:

Leo took his sketch book
He was often so inclined
He closed his eyes and painted
The scenery in his mind

Cupid struck his bosom
And broke it with a snap
The closest woman to him
He fell into her lap

Dan volgt een uitvoerige en realistische beschrijving van de vreselijke gebeurtenissen aan boord van de zinkende Titanic waarin dood, wanhoop en machteloosheid de boventoon voeren Pas in couplet 33 duikt Leo weer op, maar nu wordt hij in één adem genoemd met een ander:

Leo said to Cleo
I think I'm going mad
But he'd lost his mind already
Whatever mind he had


Dit strookt niet met het beeld dat de film geeft: daarin bewaart Jack oftewel Leonardo tot het einde toe zijn kalmte en wordt hij ook niet afgebeeld als een onbenul. Het lijkt erop dat Dylan hier na zijn eerste associatie met de film The Titanic via de naam Leo verwijst naar een andere film waarin de verdrinkingsdood een motief is, namelijk Cleo/Leo uit 1989. Deze film vertelt het verhaal van Leo, een seksistische en verwaande zakenman die herhaaldelijk vrouwen lastigvalt. Als een van zijn slachtoffers wraak neemt, verdrinkt hij in de Hudson rivier en verandert dan in een vrouw, waarna hij onder de naam Cleo verder leeft.

In Tempest legt Dylan genadeloos menselijke zwakheden bloot, zoals hebzucht, zorgeloosheid, geweld en verraad. Dom egoïsme en seksisme passen in dit rijtje en het zou best kunnen dat Dylan dit in de persoon van deze Leo aan de kaak stelt.

Is de tekst met Dylan op de loop gegaan, zodat de naam Leo tijdens het schrijven ineens een andere betekenislaag heeft gekregen? Het heeft er alle schijn van en het past ook wel bij de spontane en grillige schrijfstijl van Dylan. Of speelt Dylan misschien een subtiel spel met twee tegengestelde opvattingen over liefde en sex? Dicaprio vertegenwoordigt in dat geval de zuivere en moreel hoogstaande liefde die gepaard gaat met zelfverloochening en Leo/Cleo het botte verlangen naar lust dat alleen gericht is op zichzelf en dat juist ten koste gaat van anderen. Ook dit is een mogelijkheid. In elk geval is duidelijk dat de naam Leo niet alleen verwijst naar de acteur uit de film Titanic.

En hoe zit het dan met Dylans eigen uitspraak in het interview met Rolling Stone waarin hij alleen rept over Leonardo Dicaprio en niet over de andere Leo? Die moet je zoals gewoonlijk met gepaste argwaan lezen. Om met een citaat van Dylan zelf te eindigen: "A songwriter doesn't care about what's truthful." Yeah, Bob.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten