zaterdag 10 november 2012

Tin angel



Een man komt thuis en ontdekt dat zijn vrouw is weggegaan met een zekere Henry Lee. Met zijn knecht achtervolgt hij te paard de vrouw en haar minnaar. Wanneer hij het overspelige paar gevonden heeft, tracht hij zijn vrouw te overreden met hem mee te gaan. Zij weigert echter en Henry Lee schiet hem dood. Daarop komt de vrouw tot bezinning:

We're two of a kind, and our blood runs hot.

But we're no way similar in body or thought.
'All husbands are good men' is all I knew.

Na deze woorden doodt zij Henry Lee met een mes en maakt zij een einde aan haar leven:



All three lovers together in a heap
Thrown into the grave, forever to sleep
Funeral torches blazed away
Through the towns and the villages all night and all day


Dit is in het kort het treurige verhaal van Tin Angel. Het lijkt veel op een ander nummer, de traditional Blackjack Davey die te vinden is op Good as I been to you (1992). Dit lied gaat over een vrouw die meegaat met een zigeuner. Ook hier achtervolgt de echtgenoot het stel en wil hij de vrouw tevergeefs overtuigen met hem terug te gaan naar huis waar haar kind op haar wacht. Zij verkiest het gezelschap van haar nieuwe minnaar boven de liefde en rijkdom van haar man. De afloop is minder gewelddadig, maar de verhaallijn is hetzelfde.Ook details komen overeen, zoals de opdracht van de bedrogen echtgenoot aan de knecht om het paard te zadelen:

Well, saddle for me my coal black stud,

He's speedier than the gray. (Blackjack Davey)

Saddle me up my buckskin mare (Tin Angel)

Een verschil is dat de toon van Tin Angel meer eigentijds is. De man noemt zijn vrouw bijvoorbeeld "a greedy lipped wench" en Henry Lee is in zijn ogen "a gutless ape with a worthless mind". Verder is de zigeuner Blackjack Davey vervangen door Henry Lee, wellicht een verwijzing naar een andere traditional waarin een vrouw haar overspelige man vermoordt. Dit lied is bekend geworden door de uitvoering van Nick Cave op Murder ballads

Van Blackjack Davey zijn meer versies bekend, zoals The Raggle Taggle Gypsy of The Gypsy Laddie. Waarschijnlijk is dit lied omstreeks 1720 geschreven in het grensgebied van Engeland en Schotland. Het wordt daarom ook wel een "border ballad" genoemd. In de 18e en 19e eeuw werd het ook populair in Canada en de Verenigde Staten. Vanaf de jaren '70 werd het door diverse artiesten uitgevoerd, zoals Steeleye Span, Bob Dylan, The Chieftains en The White Stripes. 


In het Angelsaksische taalgebied is het lied dus populair, maar ook in ons eigen taalgebied is een ballade te vinden die trekken vertoont van dit verhaal. In het Antwerps Liedboek uit 1544 (!) staat een lied met de titel Vrouwe van Lutsenborg. Hier zijn de rollen omgedraaid: de minnaar achtervolgt de echtgenoot en vermoordt hem. Behalve dit verschil zijn er opvallende overeenkomsten: na de moord volgt inkeer en de minnaar wijst de vrouw af. Zelfs de opdracht om het paard te zadelen ontbreekt niet:


Hi sprack tot sinen knape
Nu sadelt mi mijn paert


Er is dus verwantschap met oude balladen, maar je zou nog verder kunnen gaan. Er is in Tin Angel ook sprake van een "mythisch substraat", een verhaalpatroon dat teruggaat naar de klassieke oudheid. In dit geval is dat het oerverhaal van Orpheus die in de onderwereld neerdaalt om zijn geliefde Eurydice uit de handen van Hades te bevrijden. Dylan weet dat het romantische ideaal van het oorspronkelijke genie een gepasseerd station is. Als dichter kiest hij voor het combineren van bestaande thema's en vormen en zo brengt hij nieuw leven in een oude tekst. 


Geen opmerkingen:

Een reactie posten